“De mensen uit het opvanghuis waren voor mij als een tweede gezin”

Erna Wilssens (73)

“Al 35 jaar doe ik vrijwilligerswerk bij kansarmen. De eerste 25 jaar was dat in een opvanghuis voor mensen die nergens meer naartoe konden, die geen dak meer boven hun hoofd hadden en die maar moeilijk op hun eigen benen konden staan. Vaak was er voor hen ook geen familie om op terug te vallen. Die mensen mochten bij ons komen wonen, gedurende een jaar ongeveer. Tijdens dat jaar hielpen wij hen op weg in de zoektocht naar een appartementje. We zorgden er voor dat dat in de buurt van ons opvanghuis lag, zodat ze nog konden langskomen met vragen als dat nodig was. Ook efficiënt inkopen leren doen, eten klaarmaken, hun kamer onderhouden en werk zoeken behoorden tot wat we hen bijleerden”

“De mensen die bij ons kwamen waren vaak personen die al hun hele leven in België woonden. Kinderen en jongvolwassen hadden wij niet echt. Er waren in die tijd ook andere opvanghuizen, die wel gezinnen trokken, omdat ze er meer gerichte activiteiten voor organiseerden. Het is langzaamaan zo gegroeid. Bij ons komen er vooral iets oudere mensen, vaak  60-plussers. Meestal ook alleenstaanden, die niet wisten waarnaar toe. Mensen hebben nood aan gezelligheid, aan een huiselijke sfeer en die vonden ze bij ons.”

“Dat werk heb ik 25 jaar gedaan. Het was een hele toffe periode in mijn leven. Samen met mijn collega startte ik het project op, toen hij omkwam bij een ongeval met de fiets, stond ik er alleen voor. Ik werkte er al full-time en kon het niet volhouden zonder zijn hulp. Het huis is dan gesloten en de mensen zijn ergens anders gaan wonen.”

“We proberen de mensen een thuisgevoel te geven”

“Daarna ben ik in een onthaalhuis in de buurt van de Seefhoek, Antwerpen Noord, gaan werken. Ook daar werk ik met kansarmen. Mensen kunnen langskomen voor een babbeltje of een spelletje, maar er woont niemand vast in het huis. Ik ben ik er nog elke maandagnamiddag. Vooral het contact tussen mensen is heel belangrijk binnen het werk dat ik doe. In de winter probeer ik het altijd extra gezellig en warm te maken, zodat de mensen een thuisgevoel krijgen als ze binnenkomen.”

“Meestal vertellen ze over hun miserie, ze luchten hun hart bij ons. Velen zitten in een vicieuze cirkel van armoede, ook hun kinderen zijn vaak tot de zelfde toekomst veroordeeld. Luisteren is essentieel, ze het gevoel geven dat ze mogen zeggen wat ze te zeggen hebben.”

“Mijn interesse voor vrijwilligerswerk heeft als bron de jeugdbeweging, meer bepaald de Chiro. Ik ben leiding geweest tot een paar maanden voor mijn trouw. Het gevoel om iets te willen betekenen voor anderen is daar gegroeid. Ik engageerde me enorm graag, Chiro was op dat moment alles voor mij. Samen met een paar vriendinnen hebben wij zelfs nog de meisjeschiro in ons dorp opgericht, die was er in die tijd nog niet. Mijn bewogenheid komt deels ook voort uit mijn geloof. Er zijn voor anderen staat zeker centraal mijn leven.”

“Als je mensen ziet groeien in wat ze doen, motiveert dat enorm”

“Je voelt dat mensen er deugd van hebben als je met hen babbelt. Je kan het geen echte thuis noemen, maar voor velen is het dat wel. Als de mensen na een jaar het opvanghuis dan verlieten, zag je ook dat ze verder stonden als voordien. Ze kochten een appartementje, gingen een relatie aan,… Als je ziet dat mensen stappen vooruitzetten, motiveert dat enorm om te blijven doorgaan.”

“Het eerste huis waar ik heb gewerkt, is nu al vele jaren gesloten. Toch komen we nog vier keer per jaar bij elkaar, daar komen nog steeds veertig mensen op af. We komen heel goed overeen, het voelt aan als één grote familie.”

“Op het begin was het heel moeilijk om de verhalen die daar hoort, ook daar te laten. Vaak nam je die dingen mee naar huis. Zo was drinken bijvoorbeeld verboden en mocht je het huis dronken niet binnen. Er waren er dan die op café gingen en niet meer naar huis kwamen omdat ze wisten dat dat niet mocht. Soms zijn we zelfs ’s nachts in de cafés gaan zoeken. Als er mensen echt in de problemen zaten, dan nam je dat wel mee naar huis. Dat hang je zomaar niet aan de kapstok als je naar buiten stapt. In het ontmoetingshuis heb je dat veel minder, de mensen wonen er niet dus dat is anders.”

“Niet alle verhalen hang je zomaar aan de kapstok als je naar huis gaat”

“Ik ervaar het werk ook echt als blik verruimend. Met de verkiezingen keken we bijvoorbeeld samen met de bewoners naar alle politieke partijen en wat die voor hen konden betekenen. We probeerden naar een maatschappij te kijken waar de politiek ook kijkt naar mensen die het minder goed hebben. Op zo’n moment ben je er zelf ook mee bezig en dat doet je met meer openheid naar verschillende standpunten kijken. Je leert sowieso ook heel veel bij door met anderen in contact te staan, iedereen heeft wel dingen te vertellen die jou als persoon kunnen beïnvloeden. De mensen uit het opvanghuis waren voor mij als een tweede gezin, en ik was een soort van moeder voor hen.”

“Vrijwilliger zijn verruimt mijn blik op de wereld”

Vrijwilligster Marie-Thérèse

Ook in een welvarende samenleving als de onze heeft niet iedereen dezelfde kansen. Gelukkig zijn er altijd mensen die daar verandering in willen brengen. L’Arche d’Alliance voorziet tijdelijke opvang voor vrouwen en kinderen die in moeilijkheden zitten. Naast vaste werknemers doet de werking voor een groot deel beroep op vrijwilligers. Marie-Thérèse (68) is één van de vele mensen die graag haar steentje wil bijdragen. “Het is belangrijk om niet gewoon je hoofd te draaien wanneer problemen te dichtbij komen.”

“Ik ben hier zo’n acht jaar geleden begonnen als vrijwilligster. Niet toevallig, want mijn eigen tante heeft het opvangtehuis opgericht. Toen ik op pensioen ging als lerares, wou ik de tijd die vrijkwam nuttig spenderen. Aangezien ik al vertrouwd was met L’Arche d’Alliance, was het een evidente keuze om dat hier te doen.”

“Wij vangen vrouwen en kinderen op die in moeilijkheden zitten. Dat zijn vooral vluchtelingen en slachtoffers van partnergeweld. Maar ook vrouwen die ongewenst zwanger zijn, kunnen hier terecht. We proberen het begrip ‘probleem’ zo breed mogelijk te nemen. Momenteel wonen er zo’n 25 vrouwen en tussen de 25 en 30 kinderen. Daarnaast zijn er ook appartementen waar de vrouwen onder toezicht wonen, als een soort voorbereiding om opnieuw op eigen benen te staan.”

“De bewoners kunnen hier dus niet voor altijd blijven. De maximum verblijfstermijn is negen maanden. Tijdens die periode is het zeker mogelijk om een band op te bouwen. Dat kan soms heel snel gaan, al zijn er ook wel vrouwen die zich bewust afzijdig houden. Toch zijn alle vrouwen die je helpt je heel dankbaar, dat is een fijn gevoel. Deze ochtend nog wandelde ik rond in het centrum van Namen en kwam ik Angelique tegen, een vrouw die hier een tijdje geleden woonde. Meteen begon ze enthousiast te vertellen over haar nieuwe job op een schooltje. Het is leuk om te horen dat je die vrouwen echt hebt kunnen helpen.”

“Je moet de verhalen kunnen loslaten, anders houd je het niet vol”

“Veel vrouwen brengen zware verhalen met zich mee, maar het is heel belangrijk om die thuis achter je te kunnen laten. Natuurlijk praat ik er soms wel over met mijn man, maar het is niet dat het me blijft achtervolgen. Ik zit er geen uren over te piekeren. Ik denk dat dat onmogelijk is, anders houd je het niet vol.”

“Vrijwilliger zijn verruimt mijn blik op de wereld. Ik heb zelf veel geluk gehad in mijn leven, nu ik op pensioen ben vind ik het mijn taak om anderen te helpen. Mensen die dat geluk misschien nog niet kennen. Het is belangrijk om je ogen te openen voor deze problematiek. Om niet gewoon je hoofd te draaien wanneer het allemaal wat te dichtbij komt. De problematiek van deze vrouwen is slechts één van de velen in de wereld, maar ik ben blij dat ik iets kan doen. Dat ik mijn steentje kan bijdragen aan een betere wereld.”

“Als je geluk hebt in je leven, dan mag je dat best delen”

“Ik ben nu 68 jaar en merk wel dat ik sneller moe word. Maar ik ben hier nog lang niet de oudste vrijwilliger. Er werken hier veel gepensioneerden, mensen met veel tijd.(lacht) Ik zou graag nog een tijdje doorgaan. De levendigheid in het huis houdt me jong. Ik doe dit werk met heel veel plezier en kijk uit naar de dagen dat ik hier mag zijn. Hopelijk wil mijn lichaam nog enkele jaren mee. Anderen helpen is een passie geworden, één die ik nog zo lang mogelijk hoop te mogen uitoefenen.”

(Mede door: Jozefien Soetekin Wouters)

“Van kinderen krijg je echt heel veel terug”

Lore De Decker, leidster in Chiro Hiro

Elk weekend opnieuw staan ze paraat, de leiders en leidsters van verschillende jeugdbewegingen in Vlaanderen. Alleen al voor de Chiro zijn dat er meer dan 15.000. Het aantal geëngageerde jongeren is duidelijk groot. Samen proberen ze de kinderen een onvergetelijke namiddag te geven. Lore De Decker (19), is momenteel leidster in de chiro van Niel. “Zien dat de kinderen zich echt geamuseerd hebben, dat geeft voldoening.”

“Leiding geven is voor mij een manier van ontspannen. Het is wel een soort van vrijwilligerswerk, maar zo voel ik dat niet aan. Chiro is al van kleins af aan mijn hobby en leiding worden was daar een logische verderzetting van. Al drie jaar lang geef ik elke zondag leiding. Ik heb al bij verschillende leeftijden gestaan, maar dit jaar sta ik bij de jongste leden. Dat zijn kinderen van 6 tot 8 jaar.”

“Verantwoordelijkheid is vanzelfsprekend een belangrijke eigenschap van een animator, maar speelsheid vind ik minstens even belangrijk. Elk weekend het beste van jezelf geven en er zelf ook mee van genieten. Maar leiding zijn is meer dan er enkel op zondag staan. Ook vrijdag spreken we af om te vergaderen. We hebben het dan over de komende zondagen en over de rest van het chirojaar. Om een organisatie te laten draaien is vergaderen nu eenmaal noodzakelijk.”

“De fantasiefactor van de jongste leden
ligt nog heel hoog”

“Als leidingsploeg is het ons doel om de kinderen een leuke zondagnamiddag te laten beleven. Een geslaagde zondag gaat vaak samen met een goed in elkaar gestoken programma. Zelf vind ik creativiteit daarin een heel belangrijke element. Niets zo leuk als een zelfverzonnen spel dat dan ook nog eens succes heeft bij de leden. Zo speelden we afgelopen zondag bijvoorbeeld een dorpsspel waarin er een slechterik de leden zogezegd achtervolgde. Aangezien de fantasiefactor van de jongste leden nog hoog ligt, deden ze er alles aan om te ontdekken wie die slechterik was zodat ze hem konden aangeven. Mijn papa speelde de slechterik en de kinderen gingen volledig op in het verhaal. In de sluiting stond er ineens een echte politievrouw. Onze leden waren verrast, maar ook wij wisten van niets. Mijn papa was de politievrouw namelijk toevallig net voor 17u tegen het lijf gelopen en had gevraagd of ze even wou meedoen met het verhaal en hem zogezegd wou arresteren. De vrouw bedankte onze leden voor het goede speurwerk en hun blinkende oogjes spraken boekdelen. Als je je dag zo kan afronden, dat is gewoon geweldig.”

“Een zondag zonder chiro? Dat is geen echte zondag”

“Chiro geeft zeker een meerwaarde aan mijn leven. De mensen waarmee ik in leiding sta, zijn mijn beste vrienden geworden. Het is ook een motivatie om te weten dat ik er elke zondag met hen mag staan. De reacties van de kinderen motiveren me om nog coolere activiteiten te doen, je krijgt echt heel veel van ze terug. Als ik soms eens niet naar de chiro kan, doordat het bijvoorbeeld examens zijn, dan verveel ik me al snel. Een zondag zonder chiro voelt niet aan als een zondag. Ik zou het dus absoluut niet kunnen missen.”

Nadat ze dat gezegd heeft, is het enkele seconden stil. Pas als je spreekt over wat je eigenlijk allemaal doet en kan betekenen als vrijwilliger, besef je dat dat best veel is. Dan glimlacht ze.

“Mag ik alsjeblieft nog een anekdote vertellen?” Uiteraard mag dat. “Het was een gewone chirodag en we legden aan onze groep het spel uit. Na de speluitleg vroegen we of er nog vragen waren. Een kindje stak zijn vinger op en zei heel overtuigd: ‘Ja, ik ben dus deze voormiddag naar Center Parcs geweest.’ Op dat moment, nadat we de hele uitleg gedaan hadden en die ‘vraag’ kregen, kwamen we echt niet meer bij van het lachen. Zo van die kleine momentjes, met vage kinderuitspraken, zijn altijd grappig. Het is moeilijk om dan serieus te blijven. Gelukkig hoeft dat op de chiro niet!

“Yes yes, I’m doing this freewilly”

In ieder van ons zit een vrijwilliger. Of je me nu gelooft of niet. Het begrip verengen naar enthousiastelingen die naar het buitenland trekken om mee een school op te bouwen, is niet de bedoeling. Al zijn ook dat soort vrijwilligers natuurlijk onmisbaar. Je zou ervan verschieten hoeveel mensen zich inzetten voor anderen. Vaak vol goesting en zonder daar ook maar iets voor terug te willen. Behalve liefde en dankbaarheid. Want zeg nu eerlijk, dat is toch iets waar we allemaal naar snakken?

De voldoening die je haalt uit de reactie van je medemens. Het gevoel dat je iets meer kan betekenen, al is het nog zo klein. Een omaatje de bus afhelpen en dan ieders blik op jou gericht zien. Blikken die zeggen: “Amai de jeugd van tegenwoordig heeft misschien toch nog een toekomst.” De bus die wegrijdt en het omaatje dat haar gouden gebit in jouw richting bloot lacht. Zoiets. Wat je dan voelt, die tinteling in je buik, dat is het.

Natuurlijk gaat het vrijwilliger zijn veel breder dan je inzetten voor andere mensen. Je engageren kan je ook op geheel andere vlakken. Zo kan je bijvoorbeeld mee een bos of park gaan ontlasten van al de, door mensen achtergelaten, vuiligheid. Of in de winter voedselbollen gaan ophangen voor de vogels die dan maar moeilijk aan eten geraken. Het aanbod is eindeloos. De nood aan helpende handen ook.

Ik geloof dat vrijwilligers onmisbaar zijn in deze wereld. Ik geloof ook dat wanneer er een betaling tegenover staat, het niet meer hetzelfde zal zijn. We zijn allemaal al genoeg met onze centen bezig. Het doet goed om dat af en toe eens te vergeten. Om even niet te denken: “Ai, dat jobje betaalt toch niet zo goed, ik pas.” Iets doen uit vrije wil, dat doe je omdat je het oprecht graag doet. Meer nog, vaak haal je er zelf erg veel voldoening uit. Een gevoel van geluk, waar geld nog in geen jaren aan kan tippen.

De komende maanden ga ik vrijwilligers zoeken van alle kalibers. Mensen waar ik op voorhand al respect voor heb. Ik heb nu al zin om naar al die wonderlijke verhalen te luisteren. En interessant dat wordt het zeker. Want het zal gaan over een passie die we delen. Ons inzetten voor dingen buiten onszelf en dat met de allér allér grootste overtuiging.

En als zij dan benieuwd zijn naar waarom ik de moeite doe om naar hen te luisteren, dan haal ik mijn mooiste Engelse zin boven: “I’m just a very curious kid wanting to know everything that seems interesting to me. And yes, trust me, I’m doing this freewilly.”